.

01:37 PM - 19/08/2025

هەواڵ لە راڕەوەكانی سیاسەت و لێدوان لە ماڵەوە!

د.كاروان عەلی 

بەغدای پایتەختی عیراق، ناوەندی سیاسەت و بڕیاردارانە، ئەگەر بەڕێژە بێت، رەنگە رۆژانە هێندەی هەموو پارێزگاكانی تری عیراق هەواڵی هەبێت بە حوكمی زۆریی جووڵە سیاسی و دیپلۆماسی و ئابووری و یاساییەكانی. ئەوەی پەیوەندیی بە كوردەوە هەبێت، ماوەی چەند ساڵێكە، بەتایبەتی دوای ساڵی 2014، لەدوای هاتنی داعش و بەرپابوونی جەنگی چەند لایەنە لە عیراق، بەهەمان شێوە بەغدا بۆتە ناوەندێك كە بەشێكی دۆسێ گرنگەكانی كوردی لێ یەكلایی دەبێتەوە، هەر لە بابەتی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمەوە تا دەگاتە بودجە و هەڵبژاردن و سامانە سروشتییەكان و رێگریی لە تەعریبكردنەوەی ناوچە كوردییەكان و گێڕانەوەی زەویی جووتیارانی كورد.
ئەو بابەتانە، هەمووی، یان بەشی زۆری لە راڕەوەكانی سیاسەت و لەنێو كوتلە مەزهەبی و ئایینییەكان، یاخود لە باڵیۆزخانەكان و كۆبوونەوەی وەفدە دیپلۆماسییەكان لەگەڵ بڕیاربەدەستانی عیراق لە بەغدا ساغدەكرێنەوە و گەلێجار بڕیاریان لێدەدرێ. ئەوێ، ناوەندی گەرمی رووداو و پێشهاتە هەمەجۆرەكانی عیراقە، پاروویەكی چەوریشە بۆ ئەوانەی دەیانەوێ لە راگەیاندنەكان دەركەون و بناسرێن و خۆیان بهێننە بەر دڵان. هەندێكیان لە ئاگاییان و هەندێكیشیان لە بێخەبەرییان قسە لەسەر پێشهاتەكان و رووداوەكانی نێو بەغدا دەكەن، وا بە بینەری نەگبەت نیشاندەدەن كە ئەوان حزورێكی بەهێزیان لەنێو ئەو هاوكێشە و ململانێ سیاسییانە هەیە كە لە پایتەخت دەگوزەرێن لە كاتێكدا رەنگە مانگیش تێپەڕێت و ئەوان قاچیان نەخستبێتەوە ئەو شارە قەرەباڵغە.
لەو هۆڵەی پەرلەمان كە جێگەی كۆنگرە رۆژنامەنووسییەكانە، فلێكسێكی شین لە پشتەوە هەڵواسراوە بە كوردی و عەرەبی لەسەری نووسراوە ئەنجومەنی نوێنەران و لە ژێریشی فەرمانگەی راگەیاندن. ئەم فلێكسە، هەم سیاسی و پەرلەمانتاری قسەزان و سەنگین و خەمخۆری خەڵك سوودی لێدەبینن و هەم پۆپۆلیستە ئاژاوەچییەكان كە خۆراكیان قسەكردنە لەسەر هەموو شتێك و خۆ بەخاوەنكردن لە هەموو بڕیارێك و چالاكییەك كە لەوێ دەكرێن. 
پۆپۆلیستەكان، كاردەكەن لەسەر شێواندنی راستییەكان، لەسەر دروستكردنی بازاڕێكی شێواوی سیاسەت و ئابووری و كۆمەڵایەتی، چونكە ئیشیان بە راستیی نییە، ئیشیان بەوەیە خەڵك بیر لە چی دەكاتەوە، بۆیە هەر لەگەڵ ئەو بیركردنەوەیەش ئیشدەكەن، قسە و هەڵسوكەوتیشیان لەگەڵ قەرەباڵغییەكە دەبێت و وا نیشاندەدەن لە خەمی گشتیدان. هەموو بیانوویەكیان بۆ هاتوهاوارەكانیان ئەوەیە داكۆكیكارن لە مافی خەڵك و ئۆپۆزسیۆنی شتە باوەكانن. بەشێكیان، عەرەبی نازانن، ئینگلیزیی نازانن، هونەری دانوستاندن و ئەتەكێت نازانن، حزوریان نە لە كۆبوونەوەكانی پەرلەمان وەك پێویستە و نە لە كۆبوونەوە سیاسییەكان و نە لە ناوەندەكانی بڕیاریش حیسابیان بۆ دەكرێت، بۆیە ناچار بۆئەوەی دەنگی خۆی و حزبە بەناو ئۆپۆزسیۆنە پۆپۆلیستەكەی لەهەموو شتێكدا هەبێت، هەر لە ماڵەكەی خۆی، لە سلێمانی بێت یان هەولێر، بەدیار مۆبایلەكەی یان شاشەی هەندێ لە تەلەڤزیۆنەكانەوە دادەنیشێت، بزانێت چ بڕیارێك لە بەغدا دەدرێت و چی دەگوزەرێت. ئینجا، هەر لە ماڵەكەیدا، فلێكسێكی شینی لەوەی فەرمانگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی بە لادیوارێكی ماڵەكەیدا هەڵواسیووە و خێرا بۆینباخ دەبەستێت، كامێرایەكی كەناڵەكەی خۆیان بانگ دەكات، یان هەر بە لایڤ قسە لەسەر پێشهات و رووداوەكانی بەغدا دەكات و خۆی و كۆلكە حزبە پۆپۆلیستەكەی خۆی دەكاتە خاوەنی بڕیارە باشەكان! بەمە سەری خەڵك زیاتر دەیەشێنن و باری قورسی خەڵك زیاتر دەكەن.