.

11:18 AM - 07/10/2025

ئەرسەلان مەحمود

لە یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دا، دروشمەکان هیچ کات و لە هیچ سەردەم و قۆناغێکدا تەنها وشە نەبوون. بەڵکوو نەخشەڕێگە و بەڵێنن بوون، ڕەنگدانەوەی ئەو واقیع و حەقیقەتە بوون میللەتەکەمانی تێیدا ژیاوە. ئەمڕۆش لیستەکەی (٢٢٢) بە دروشمی (هێزی تۆین لە بەغداد) دەچێتە ناو هەڵبژاردنی ١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٥، دەرفەتێکی ترە بۆ خوێندنەوەی قووڵتری ڕۆڵی کورد لە سیاسەتی عیراقی فیدراڵدا.

 

هێزی تۆین لە بەغداد، لە بنەڕەتدا پرسیارێکی زۆر گرنگ دەورووژێنێت، دەنگ و پێگە و بڕیاری کورد لە بەغداد چۆندەبێت بە یەکیەکی کاریگەر؟ ئەزموونی دوو دەیەی ڕابردوو پیشانیدا کە ژمارەی کورسییەکان بە تەنها بەس نییە، ئەوەی گرنگترە چۆنیەتی بەکارهێنانی ئەو سەنگ و هێزەیە بۆ پێشخستنی دۆسییەی کورد و  دەستەبەری ماف و بەرژەوەندییەکانی خەڵکەکەی.

 

یەکێتی لە ڕێگەی دروشمەکەیەوە و لەسەر زاری سەرۆکەکەی، سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی پەیامێکی دووقۆڵی دەنێرێت، یەکەم بۆ دەنگدەرانی کوردستان، کە دەڵێت ئێمە دەنگی ئێوەین لە ناوەندی بڕیاردا، دووەم بۆ هاوبەشە عیراقییەکان، کە دەڵێت ئێمە شەریکی ڕاستەقینەین، نەک میوان لە عیراقدا.

 

دوای ڕووخانی ڕژێمی پێشووی عیراق، کورد هاتە ناوەند، بەغدادێکی پڕ لە تەحەددییات. مادەی ١٤٠، بودجەی هەرێم، پێشمەرگە، نەوت و غاز و جەندین پرس و بابەتی تری هەستیار، هەموو ئەمانە ئێستا لە هەر کات زیاتر پێویستیان بە هێزێکی کاریگەر هەیە لە بەغداد. یەکێتی بە تێگە و خوێندنەوە بابەتی و بەرپرسیارانەکەی خۆی، بە درێژایی هەموو ئەم ساڵانە، پست بەست بە ئایدیاکانی سەرۆک مام جەلال، ڕۆژ لە دوای ڕۆژ ڕژدتر بووە لەسەر پەیڕەو کردنی سیاسەتی واقیعبینانەی تەژی لە دیالۆگ و جوڵەی سیاسی - دیپلۆماسی و هاوپەیمانێتی دروستکردن.

 

دروشمەکە ئاماژەیەکی ناڕاستەوخۆ بەڵام ڕوون بۆ یەکێک لە گرفتە هەمیشەییەکانی سیاسەتی کوردی پێشکەش دەکات، چۆن دەتوانیت لە یەککاتدا نوێنەری بەرژەوەندی کوردستان بکەیت و بەشدارێکی کاریگەر بیت لە حکومەتی فیدراڵدا؟ یەکێتی وڵامی ئەم پرسیارە بە هێزی تۆین دەداتەوە - یەکێتی لە بەغداد بەهێزترینە، ئەوەی ئامانجی بووە، تەنها و تەنها خەڵک بووە، ئەوەی ئەمڕۆش پێداگری لەسەر دەکات تەنها هەر بە سەنتەرگرتنی هاوڵاتییە.

 

عیراقی ئەمڕۆ پڕە لە قەیران، ئابووری، سیاسی، کۆمەڵایەتی. یەکێتی لە ڕێگەی دروشمەکەیەوە دەڵێت کورد بەشێکە لە چارەسەر، نەک بەشێک لە کێشە. ئەمە زادەی تێگە قووڵە نیشتمانییەکەی یەکێتییە بۆ چۆن و چییەتی میکانیزمەکانی کارکردەی هێزە سیاسیە کوردی و عیراقییەکانی تر لە بەغداد، کە خۆی لە دروستکردنی هاوپەیمانێتییە جیاکانەوە بگرە تا توانای مانۆڕکردن لە نێوان ناکۆکییە ناوخۆیی و هەرێمییەکاندا دەبینێتەوە.

 

هێزی تۆین لە بەغداد، قووڵترە لە تەنها دروشمێکی هەڵبژاردن. بەڵێنێکە بۆ ئەمڕۆ بۆ کۆمەڵانی خەڵک لە ڕێگەی لیستی (٢٢٢) وە تا بێ پێج و پەنا و سەفەقاتی هەرێمایەتی و حزبی ڕووت، دەنگیان بگاتە ناوەندەکانی بڕیار و  بڕیاردەر دەبن لە پایتەخت. ئەوە ستراتیژییەکە بۆ بەدیهێنانی ئەو کوردستانەی کە تێیدا مافەکان پارێزراون و خەڵکەکەی دڵنیابوون لە داهاتوویەکی ڕوونتر.

 

سەرکەوتنی ئەم ستراتیژییە بەندە بە چەند فاکتەرێک، لەوانە: ئایدیای نیشتمانی، وەک ئەوەی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان ڕۆژی ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٥ لە پەیامە مێژووییەکەیدا ڕوونیکردەوە، پەیوەستە بە پشتیوانی دەنگدەران، یەکگرتوویی ناوخۆیی کورد، توانای دروستکردنی هاوپەیمانی کاریگەر، لە هەموویشی گرنگتر، پابەندبوون بە بەرژەوەندییە ستراتیژییەکانی کوردستان لە چوارچێوەی عیراقێکی فیدراڵ و دیموکراتدا.