.
09:54 PM - 20/08/2017
ئێوارەی ئەمڕۆ (20/8/2017) لەمەكتەبی سیاسی لەسلێمانی، مەلا بەختیار، لێپرسراو و حاكم قادر حەمە جان، ئەندامی دەستەی كارگێڕی، بەئامادەبوونی مامۆستا ئیكرام عەلی، لێپرسراو و رێباز عەباس، ئەندامی پەیوەندییەكانی كوردستانی، پێششوازیان لەوەفدێكی هاوبەشی هەدەپەو دەبەپە كرد، كە پێكهاتبوون لە: هاجەر ئەزدەمیر، جێگری هاوسەرۆكی دەبەپە، شیرین تونج‌و زانا ئۆنەر، ئەندامانی سەركردایەتی دەبەپە، ئیمام تازجی ئەر، پەرلەمانتاری ئامەد، عابد ئیكە‌و مزەیین گونەش، هاوسەرۆكانی نوێنەرایەتی هەدەپە لەكوردستانی باشور.
لەگفتوگۆیەكی هەمەلایەنەشدا، وێڕای گۆڕینەوەی بیروڕای پێویست لەبارەی هەلومەرجی ئێستای ناوچەكەو ئەگەر و گۆڕانكارییەكان، خوێندنەوەی دۆخی ئێستای بەشەكانی كوردستان، تەئكید لەیەكێتیی نەتەوەیی كورد، یەكڕیزی و یەك هەڵوێستی كرایەوەو بەپێویستییەكی گرنگی ئەم قۆناغەو رووبەڕووبونەوەی هەر جۆرە پیلانێك زانرا، كە لەدژی نەتەوەكەمان بێت.
پاشئەوەی وەفدە هاوبەشەكە، سڵاوی هاوسەرۆكەكانی دەبەپەیان گەیاندە مەكتەبی سیاسی یەكێتیی‌و رۆڵ‌و سیاسەتی یەكێتیشان بەبایەخەوە هەڵسەنگاند، جەختیان لەگەشەپێدانی زیاتری پەیوەندییەكانی نێوانیان و سەرجەم هێزەو لایەنە سیاسییەكان بەپێویستزانی.
لەبەرامبەریشدا، مەلا بەختیار، لێپرسراوی دەستەی كارگێڕی، سەردانەكەی بەگرنگ و پێویست ناوبرد، بەتایبەت لەئێستای ئاڵۆزیی‌و پڕ ئەگەری ناوچەكەو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بۆ خوێندنەوە و گفتوگۆكردن لەبارەی بارودۆخەكەو تەئكیدیی كردەوە، كە: پێویستە پێكەوە سود لەهەلەكان وەربگرین‌و ئەگەر پیلانێكیش هەبوو، پێكەوە دژی بوەستینەوە‌و راشیگەیاند: یەكێتیی هەر لەدوای دەركەوتنی داعش، رامانگەیاندووە، كە: دەبێ كورد ئەم دەرفەتە بقۆزێتەوە.
بەئاماژەكردنیش بۆ شكستی حكومەتەكانی پرۆژەی سایكس پیكۆ، لێپرسراوی دەستەی كارگێڕی، ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، كە: حكومەتەكانی ناوچەكە، وەكو پرۆژەی سایكس پیكۆ، شكستیانخوارد لەدامەزراندنی دەوڵەتێكی مۆدێرن، لە سیستەمی دیموكراسی‌و لەدەوڵەتی هاووڵاتی‌و وتی: ئەم شكستخواردنەش نەك هەر لەڕووی سیستەمەوە، بەڵكو لەڕووی ئاسایش‌و لەناو سوپاكانیشیاندا دەركەوت، كە ئەم دەوڵەتانە تەنانەت ناتوانن بەرگری لەخۆشیان بكەن. بۆیە ئەگەر هاوپەیمانی نێودەوڵەتی‌و وڵاتانی هەرێمایەتی نەبونایە، ئێستا بەشێك لەرژێمەكانی ناوچەكە نەمابوون.
لەو دیدەشەوە، لێپرسراوی دەستەی كارگێڕی، ئەوەی خستەڕوو: لەكاتێكدا رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رووبەڕووی كێشەو قەیران دەبێتەوەو پرۆژەی سایكس پیكۆ شكست دەخوات، وڵاتان خۆیان‌و سوپاكانیان كێشەیان هەیەو ناتوانن خۆیان بپارێزن، بەڵام هێشتا لەسەر كێشەی كوردو مافی رەوای چارەنوس‌و دیموكراسی میللەتەكەمان، بە شێوەیەكی گشتی هاوهەڵوێست‌و یەكن!
پاشئەوەی ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: لەسەرەنجامی كۆی ئەم دۆخەدا مەترسییەك كە هەیە، ئەوەیە وڵاتانی رۆژئاوا لەئاسایشی خۆیان دەترسن‌و بەردەوامی هێرشە تیرۆریستییەكان، سەرجەم وڵاتانی ئۆرۆپای ترساندووە، بەڵام بەداخەوە لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست‌و وڵاتانی دەروبەری كوردستان، هێشتا ئەلتەرناتیڤێكی دیموكراسی نییە. لەكاتێكدا لەتەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست‌و ناوچەكەدا، بەتەنها كوردە، كە ئەلتەرناتیڤی دیموكراسی نیشانداوە. چونكە هیچ هێزێكی تر نەیتوانیوە ئەلتەرناتیڤی سیاسی، ئایدۆلۆجی بەشێوەیەك بێ كە بتوانێ ستراتیج، سیستەم‌و دەستور لەناوچەكەدا، بەرەو سیستەمێكی دیموكراسی راستەقینە، بگۆڕێ.
لەو تێڕوانینەشەوە، نمونەی عیراقی هێنایەوە، ئەگەرچی دەستوری عیراق بەهاوبەشی كورد نوسراوەتەوە، بەڵام هێشتا بەمادەی (140)ەوە، (55)ی مادەی دەستوری هەیە، كە پەیوەندی بەكوردو دیموكراسییەوە هەیە، جێبەجێ نەكراوە.
پاشئەوەی سەرنجەكانیشی لەسەر كۆنگرەی جنێڤ‌و ئەستانە خستەڕوو، ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، پێشتر رونمانكردبۆوە كە: بڕیاری رەسمی بۆ گۆڕینی نەخشەی جوگرافی و سیاسی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوونی نییەو وتیشی: بەكۆنگرەكانی جنێڤ‌و ئەستانەدا تێدەگەین، كە نەخشەی سیاسی‌و جوگرافی هیچكام لەدەوڵەتەكانی دەوروبەری كوردستان، نەك ناگۆڕدرێن، بەڵكو دەپارێزرێن‌و پشتیوانیشیان لێدەكەن.
مەلا بەختیار، راشیگەیاند: ئێستا كاتی زۆرمان بەدەستەوە نەماوە، ئازایەتی لەمێژوودا گرنگە، بەڵام گەورەترین ئازایەتی بۆ ناو هەموو نەتەوەیەك چارەسەری كێشەكانی ناوخۆیەتی. ئازایەتی بۆ شەڕ لەگەڵ دوژمن، ئەگەر نەیبەستینەوە بەئازایەتی بۆ چارەسەری كێشەكانی ناو میللەتەكەمان، ئەوا ئازایەتی بەتەنها لەشەڕدا، ناتوانێ ئامانجە ستراتیجییەكانی نەتەوەكەمان بەدیبهێنێت.
جەختیشیكردەوە: وەكو یەكێتیی، دەمێكە لەسەرانسەری كوردستان، خۆمان بە بەشێك لەچارەسەر دەزانین‌و ئەوەی ئەركیشمانە، بۆ خەباتی رزگاری ئازادی نەتەوە، درێغی ناكەین.
لەبەشێكی تری كۆبوونەوەكەداو لەبارەی ریفراندۆمیشەوە، ئاماژەی بۆ ئەوەكرد: یان بەگرەنتی و پشتیوانییەوە ریفراندۆم دەكەین، ئەگەرنا دەبێ ئەلتەرناتیڤی گرەنتیمان هەبێ، بۆ ئەوەی مافە بنچینەییەكان میللەتەكەمان دابینبكرێـت.
ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: لەم قۆناغەدا، دەبێ هەموومان، هەموو هێزە و لایەنە سیاسییەكانی كوردستان، بەوردی لەرووداوەكان بڕوانین‌و وتی: ئەگەر توانیمان سەركەوتوانە لەتەڵەكان رزگارمان ببێ، ئەوا وەكو كورد لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بۆ قۆناغێكی باڵاتر دەچینە پێشەوە، ئەگەرنا بەپێچەوانەوە، ئەوا لەدوا سەرەنجامدا دەبێ هەموومان پشتیوانی یەكتر بكەین، كە نابێ هیچ بەشێكی كوردستان بشكێت‌و تووشی هەرەسی سیاسی، عەسكەریی‌و رزگاریی ببێتەوە.
جەختیشیكردەوە: ئومێدەوارین، ئامادەیی ناو خۆمان‌و چارەسەركردنی كێشە سیاسییەكانمان، بای ئەوەندەبێ، ئەگەر پیلانگێڕییەكان زۆربوون، بتوانین مقاوەمەت بكەین.
مەلا بەختیار، لەبارەی كۆنگرەی نەتەوەیشەوە، ئاماژەی بۆ ئەوەكرد:
باوەڕمان وایە، یەكێتی نەتەوەیی لەهەستی هەموو كوردێكدا هەیە، بەڵام لەئێستادا كە زیاتر لە(60) حزبی ئایدۆلۆجی هەن، هێشتا لەسەر كۆنگرەی نەتەوەیی هاوڕانین‌و وتی: كۆنگرەی نەتەوەیی، پێویستی بەرۆژگارو هەلومەرجێكی ترە، كە كۆنگرەی نەتەوەیی تێدا ببەسترێت‌و جەختیشیكردەوە:
یەكێتیی، هەر لەسەرەتاوە تا ئێستا، باوەڕی بەیەكێتیی نەتەوەیی‌و هاوچارەنوسی نەتەوەیی هەیە.
لەلایەن خۆیشییەوە، حاكم قادر حەمەجان، ئەندامی دەستەی كارگێڕی، ئاماژەی بۆ ئەوەكرد: هاوكاریی‌و هەماهەنگی كورد لەهەر قۆناغێكدابێ گرنگە، هەروەك خەباتی هەر بەشێك، بۆ بەشێكی تری كوردستان گرنگی خۆی هەیە. چونكە دوژمنان، دوژمنی هەر كوردێكن لەهەر بەشێكی كوردستان بێ، بۆیە هەماهەنگی‌و هاریكاریی گرنگ‌و پێویستە. یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانیش، هەمیشە پشتیوان و هاریكاری بەشەكانی تری كوردستان بووەو ئەمەش سیاسەتی یەكێتیی نیشتمانیی‌و جەنابی مام جەلال بووە، لەسەر مافی چارەنوسی گەلان‌و بنەماكانی دیموكراسی‌و مافی چارەنوسی گەلەكەشمان، بەرەو سەربەخۆیی، كە مافێكی رەواو حاشا هەڵنەگری گەلی كوردستانە، بەپێی میساقی نەتەوە یەكگرتووەكان‌و پەیمانە نێودەوڵەتییەكانیش. هەتا بتوانین پێكەوە، زۆرتر و زیاتر خەباتی دیموكراسییانەی نەتەوەكەمان‌و ئاشتی نێوان نەتەوە و گەلانی ناوچەكە درێژەپێبدەین. كە سەلماندوشمانە كورد، چۆن باوەڕی بەوەدیهێنانی مافەكانی هەیە، بەهەمانشێوە، باوەڕی بەخەباتی دیموكراسی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەیە.
لەو دیدەشەوە، حاكم قادر حەمەجان، جەختیكردەوە: هەتا دیموكراسی لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا پراكتیك نەكرێ، ئەوا مافی نەتەوەكەمان ناگاتە ئەنجامی تەواوەتی، چونكە دوژمنان‌و نەیارانی نەتەوەكەمان، باوەڕیان بەئاشتی پێكەوە ژیانی نەتەوەكان‌و دیموكراسی نییە.
تەئكیدیشی كردەوە: بۆ ئەوەی نەتەوەكەمان بەمافە دیموكراسییەكانی بگات، پێویستە لەخەبات‌و تێكۆشانی دیموكراسیانە بەردەوامبین و باوەڕیشمانوایە هەتا مافی نەتەوەكەمان دابین نەكرێ‌‌و نەسەلمێندرێ، ئەوا لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ئاشتی بەرقەرار نابێت. بۆیە ئێمەش وەكو نەتەوەیەكی مەزن، مافی خۆمانە كە دەوڵەت‌و سەربەخۆیی خۆمانمان هەبێ، چونكە كورد دژ بەهیچ نەتەوەو میللەتەێكی تر نییە، بەڵكو كورد بۆ ئاشتی‌و پێكەوە ژیانی گەلانیش خەبات دەكات.
وتیشی: دوژمنانی نەتەوەكەمان هەمیشە دژمان بوون، ریفراندۆم بكەین، یان نا هەردژمانن، بۆیە ریفراندۆم مافی رەوای نەتەوەكەمانەو وەكو یەكێتیش، باوەڕمان بەمافی رەوای چارەنوس هەیە، كە یەكێتیی لەساڵی (1983)ەوە، وەك یەكەمین حزبی كوردستانی، ئەو دروشمەی بەرز كردۆتەوە‌و راشیگەیاند:
هەروەكو چۆن دوژمنانی نەتەوەكەمان، لەدژی ئێمەو مافەكانمان، لەدژی دیموكراسی یەكیانگرتووە، دەبێ ئێمەش لەپێناو وەدیهاتنی ئامانجە رەواكانی نەتەوەكەمان یەكگرتووبین، هاوكارو پشتیوانی یەكتربین‌و یەكێتیش هەمیشە پشتیوانی لەدەنگی میللەتەكەمان دەكات، بۆ ئەوەی بەمافە دیموكراسی و رەواكانی بگات‌و ناشبێ، چیتر بترسین دوژمنەكانمان چیمان پێدەكەن، چونكە دوژمنانمان ئەوەی لەدەستیان هاتووە، دژی نەتەوەكەمان درێغیان نەكردووە.
لەبەرامبەریشدا، وەفدە هاوبەشەكەی هەدەپەو دەبەپە، تێڕوانین‌و سەرنجەكانی دەستەی كارگێڕیان بەگرنگ خوێندەوەو لەو چوارچێوەیەشدا، تەئكیدیان لەخەباتی دیموكراسییانەی نەتەوەكەمان كردەوەو هاوهەڵوێستی‌و یەكهەڵوێستی نەتەوەیشیان بەپێویستی قۆناغەكە ناوبردو لەو چوارچێوەیەشدا، چارەسەری كێشەو ناكۆكییەكانی ناوخۆیان بە گرنگزانی، بەتایبەت كە ئێستا هەم ناوچەكەو رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش بەقۆناغێكی هەستیاردا تێدەپەڕێت.
هەروەك لێپرسراوێتی ئەم قۆناغەیان بەئەركی سەرشانی سەرجەم هێزو لایەە سیاسییەكانی كوردستان ناوبرد، بەتایبەت لەپێناو رووبەڕووبونەوەی هەر ئەگەرو مەترسییەك كە رووبەڕی نەتەوەكەمان ببێتەوە، چونكە نەك هەر لەرابردوودا، بەڵكو هێشتا دوژمنانی نەتەوەكەمان، دەست لەكوشتن‌و زیندانیكردنی كورد هەڵنەگرتووە.
لەدرێژەی وتەكانیاندا، وەفدە هاوبەشەكە، باوەڕی خۆیان نیشاندا، كە رۆڵ‌و خەباتی كورد، پێشكەوتنەكان لەباشور و رۆژئاوای كوردستان، لەناوچەكەدا گرنگی خۆی هەیەو تەئكیدشیان كردەوە، كە پێویستە ئەم پێشكەوتنانە گرێدراوی یەكتر بن.
لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان شەیری بکە
