کەناڵی ئاسمانی گەلی کوردستان

  Live

هەواڵەکان

باوکم، ئەستێرەی ژیانم

.

07:32 PM - 22/12/2020

عیماد ئەحمەد

 

چەند قورسە بە سۆزی جاران و بە عەقڵی یٔێستا بیرەوەری مناڵی بنووسیتەوە و رووداوەكان شەن و كەو بكەی،  چونكە یٔاسان نییە رێگە لەوە بگریت سۆزو خەیاڵ بەسەر گێرانەوەكەتدا زاڵ نەبن، بەتایبەتی بۆ من كە هێشتا تارمایی یٔەو قۆناغە بەخۆشی ناوخۆشیەكانیەوە بەسەرمەوەیەو بڕواش ناكەم بەیٔاسانی لێم ببێتەوە.

 هەندێ رووداو هەرچەندە گرنگ بن یٔەكرێ بیربچنەوە، یان لە پەراوێزی گێرانەوەو یادەوەریەكان جێگە بگرن، بەڵام لەلای من قۆناغی منداڵی و خانەقین بەتێپەڕبوونی زەمەن هەر ناچنە پەراوێز، بگرە زۆرجار دەبن بەیٔێستا

یەكێك لەو كاراكتەرانەی تێكەڵ بەژیانی من باوكمە، یٔەو كەسەی تەنیا (15) ساڵێك سێبەرو سایەمان بوو، دواتر لەسارایەكی بێ رەحمی ژیان جێیهێشتین و دایكمی بۆ یٔێمە كرد بەچەتر و سێبەرو دایك و باوك و هەموو كەس، بۆیە هەمیشە دەلێم دایكم كۆكەرەوەی هەموو سۆماکان بوو لەیەك  سۆمادا!

كات ؛كۆتایی پەنجاكانە و سەرەتای شەستەكانی سەدە رابردوە

 شوێن: خانەقین و گەرەكی جەلەوەیە

باوك :(یٔەحمەد سەیفور یٔەمین خوداداد زەهاوی) لە دایكبووی ساڵی (1910) لە گەرەكی (حەمیدیە)ی شاری خانەقین، لە یٔەسڵدا خەڵكی زەهاوی ناوچەی رێژاو و سونە مەزهەب بوو، تا پۆلی چواری سەرەتایی خوێندبوو.

دایك :(گەوهەر عەلی یٔەكبەر قاسم) لەدایكبووی ساڵی(1937) لە گەرەكی (جەلەوە)ی شاری خانەقین، لە یٔەسڵدا كەڵهوری، شیعە مەزهەب و نە خوێندەوار بوو.

دایكم و باوكم لە ساڵی(1951) هاوسەرگیریان كردوە، یٔەحمەد سەیفوری باوكم پێشتر  دوو ژنی تری هێناوە بە ناوی (زەكیە حەیدەری)، كورێك و دوو كچی لێهەبووە و (جەواهیر عەلی) كە تەنها كچێكی هەبووە.

سەرەتا دایكم لە حەمیدیەی خانەقین قەفەزی بووكێنی لە ژوورێكی لا چەپ بۆ یٔامادە دەكرێت لە ماڵێكی هاوبەش لەگەڵ جەواهیردا دەژین، بەڵام دایكم ماوەیەكی كەم لەوێ دەمێنێتەوە لە دوایدا لەگەڵ باوكم بۆ هێلانەی جەلەوە دەفڕن وسەرنجام بوو بە هێلانەی یٔێمەمانانیش.

سەرەتا لەجەلەوە لەماڵی خاڵو فەتحوڵلا كرێچی دەبن و هەوارێك پێكەوە دەنێن،  هەر لەوێ من دوای نۆبەرەكەیان (سوعاد)ی خووشكم لە هەمان خانوو لە ساڵی (1955) لە دایك بووم،  مانگ و رۆژی لە دایكبوونم نادیارە، بەڵام دایكم دەیگێرایەوە ،لەو رۆژەدا لافاو هەڵسابوو، خۆریش بۆ ناو هێلانەی خۆی فڕی بوو، یٔەو كاتە مژدەی لە دایكبوون دەگاتە باوكم و یٔەویش دیاریەكی باش بە مژدەڕەس دەدات.

یٔەحمەد سەیفور  خۆشكێكی گەورەتر لەخۆی بە ناوی (جەمیلە) و برایەكی بچووكتر بە ناوی (مەحەمەد)ی هەبووە، لە سەرەتا هەر دوو برا  خەریكی بەقاڵی دەبن و لەگەڵ خاڵو (حەمید )و خاڵو(نەجیم عەرەب) و  خاڵو (سەعدوڵلا )شەریك دەبن، دوایی جیادەبنەوە هەر یەكەو دووكانی خۆی دەبێت، سەرەرای بەرووبومی خۆماڵی زستانان خورمای (جەلە)و سێو و پرتەقال و مۆزیان لە بەغداوە دەهێنا، هاوینانیش شووتی و كاڵەكی موسڵ یان دەهێنا، دووكانی باوكم لە تەنشت دەرگای خانی (فایق یٔەفەندی)و نزیكی چایخانەكەی (بەخشی) بوو.

باوكم پیاوێكی سپی، باڵا مام ناوەندو تۆکمە و تێكسمڕاو بوو، سەر و سمێڵ ماش و برنجی، ناوشان پان، چاو رەشی تارەدەیەك  قووڵ، برۆ یٔەستوور، ،سمێڵ هێتلەری، قژ زبر و پێشی سەر رووتاوە، دەست و پەنچە یٔەستور و خرپن بوو، یٔەوكات دانی كەم لە دەمدا مابوو، هەمیشە كەواو چاکەت یان دشداشەی لەبەردەكرد، كڵاشی (هەرسینی) یٔێرانی لە پێ دەكرد، جامانەی دەبەست و قایشی پان و یٔەستووری لە ناو قەدی خۆی قایم دەكرد.

مەلەوانێكی باش و ناودار بوو، ،كە خەڵك لە یٔەڵوەن بەتایبەتی لە (باوەگەزی) دەخنکان یٔەو هەوڵی دەرهێنانی دەدان، توانای راکردن و پشوی هەناسە لە بن یٔاوی زۆر بوو دەیتوانی تا ماوەیەکی زۆر لە ژێر یٔاو بمێنێتەوە، جاروبار دەهۆڵ و زورنا یٔامادە دەبوو بۆ (چەمەری) لێدان.

 باوکم هەر لە مناڵییەوە فیری مەلەوانی كردم ،لە هاوینان منی دەخستە سەر شان و لە قەراغی رووباری یٔەلوەن مەلەوانی پێدەكردم، تایٔێستاش هەست بە نەرمی و بۆنی تووكی سەر شانی دەكەم یٔەو بۆنە لە مێشكم یٔۆغر ناكات٠ لەساڵی 1962 یٔەوکات تەنھا تەمەنم 7 ساڵان بوو، چوین بۆ کەربەلا و نەجەف، لەپردی یٔەعزەمیە کە یٔەودیوی پردەکە کازمیە بوو، لەناو یٔاوی دیجلە مەلەم کرد، دایکم و خوشکەکانی دەترسان بەڵام باوکم ڕێگەیدام وتی مەترسن ناخنکێ.

باوكم پیاوێكی سەخی تەبیعەت و دڵ و دەروون فراوان و دەست بڵاوبوو، تا حەدی یٔیسراف، درێخی لە ماڵ و منداڵی نەدەكرد و چی دەسكەوت و نسیب بوایە سەرفی دەكرد بەبێ یٔەوەی بیر لەداهاتوو بكاتەوە ، فەلسەفەی ژیانی یٔەوەبوو  (یٔیمرۆ بژی، خوا كەریمە بۆ سبەینێ )جگەرەكێش بوو، رۆژانە دووپاكەتی جگەرەی لۆكسی دەكێشا

 باوكم پیاوێكی كراوە ودڵپاك بوو، جاروبار هەموومانی بە دایك وباوەژن و خوشك و براوە دەبرد بۆ سینەما ، حەزی لە خواردن و دەعوەت و سەیران بوو، تەنانەت كەس و كار و دراوسێكانیشی بێ بەش نەدەكرد. بۆیە یٔەحمەد سەیفور بە قسە خۆش و رەفیق دۆست و جێی متمانەی خزمان دەناسرایەوە.

لە ساڵی (1961)دا خوشكە گەورەكەمان(مەکییە) خۆی سوتاند، وابزانم یەكەم حاڵەتی خۆکوشتن بوو لەخانەقین، كارەساتەكە بە هۆی دەمەقاڵی بوو لەگەڵ دایكی دەربارەی مناڵەكانی (دوو كور و كچێكی) هەبوو، یٔیتر دوای یٔەو كارەساتە باوكم لە شادی و خۆشی بێبەش و هەمیشە چاو بەفرمێسك بوو، وای لێهات بە بینینی كچێكی هاوتەمەن و هاوشێوەی كچە لە ژیان یاخی بووەكەی فرمێسك سەر روومەتەكانی تەردەكرد، دوای جوانەمەرگ بوونی كچەكەی مەولودێكی گەورەی بە قوریٔان خوێندن و زكری دەروێشان لە گەرەكی (تێلخانە) بۆی سازكرد.

روداوێكی سەیر لەژیانی منداڵی مندا هەیە، كە یٔێستاش بیرمە، جاران  هەندێ(بەربەر )بە جانتای دەستییەوە  لە كۆلان و گەرەكاندا دەگەڕان بۆ سەرو ریش تاشین و سونەتكردنی منداڵان

  لە هاوینی ساڵی (1960)  بە بێ یٔاگاداری باوكم مەحەمەد دەلاک ؛زر باوکی مەحەمەد دلگ (دوون کیشووت )ی خانەقین ؛ بانگكرد بۆ ماڵەوە بە زۆری زۆر داری خۆم، دایكم ناچار كرد رازی بێت بە سوونەت كردنم، بە بێ یٔەوەی بگریم یان هاوار كەم (مەحەمەد دەلاك ) كارەكەی یٔەنجام دا ،یٔەمەش بوو بە داستان و وێردی سەر زمانی مناڵانی گەرەك، كە چەند یٔازا و نە ترس و گیان قایم بووم !

دوایی كە باوكم زانیبووی كیسەیەك چوكلێتی هێنا و هەڵیڕشت بە سەرمدا و داكیشم هەلهەلەی لێدەدا ،منیش وەكوو پاڵەوانی تازە لە شەرێكی سەركەوتوو گەراوەتەوە و لە سەر دۆشەكی پاشایدا پاڵكەوتبووم،

بە منداڵی بە هۆی هاروهاجیم و عەجولیم سەر یٔێشەی زۆرم درووست دەکرد بۆ دایكم و باوكم و نەنكم (هاجەر)قبلەنمای ماڵ و (تاتشەری )گەرەك بوو ، هەر چەندە یٔەو هاروهاجیەم بوبووە مایەی سەر یٔێشە بۆ یٔەوانی تر بەڵام جاوبار خۆشم باجەكەیم دەدا،  جارێكیان لە سەر پردی یٔاسنی نێوان هەردوو بەری رووباری یٔەڵوەن لەگەڵ كورێكی یٔەوبەری یٔەڵوەن بەناو (سەفا ) بەشەڕ هاتم، دوای زۆرانبازییەكی زۆر یٔەو دەرەقەتی من هات و  لەسەر پردەكەوە هەڵیدامە خوارەوە كەوتمە  كەناری یٔاوەكە، سەرو گوێلاكم شكا و جەستەشم زۆر یٔەزیەتی پێگەیشت، چەند رۆژێك لە سەر جێی كەوتم، بەڵام دواتر باوكم لێیان خۆشبوو.

هەر لە درێژەی سەركێشیەكانی منداڵیم لە نزیك ماڵی نەنكم، خاڵۆ (عەبدە)ی تەنوورچی کە تەنووری گڵی دروست دەكرد، چەند هەفتەیەكی دەخایاند تا تەنوورێکی تەواو دەکرد، منیش كەی لەماڵەوە داواكارییەكم بۆ جێبەجێ نەکرایە ، رامدەكرد و تەنوورێكی خاڵۆ عەبدەم دەشكاند، یٔەو قوڕ بەسەرەش هاواری دەكرد و دەیگوت: هاجەر  وەرە یٔەم بەڵایەم لە كۆڵ كەرەوە ماڵی وێرانكردم، یٔێوارەكەشی كە باوكم دەهاتەوە و خەبەری بەفیرۆدانی رەنجی خاڵۆ عەبدەی دەبیست بە قایشە یٔەستوورەكەی قایش بارانێكی نەرمی دەكردم.

یٔەو ماوەیەی كە باسی دەكەم  لە چوار خانووی جیاواز (نزڵ) كرێجی بووین، دوا خانووی کرێچیمان خانووی (موسا دێو)بوو كە خاڵی دایكم بوو، لە ژورێكی درێژی بێ پەنجەرە و بەرهەیوانێكی بچوكدا بووین، لەو سەری ژورەكەش  دۆڵابێكی دوڵدوڵی هەبوو و چەند پێخەفێكی لە سەر دانرابوو، راخەرێك و چوارپایەكی یٔاسن كە چواردەوری بە پەردەو كوولە گیرابوو، وێنەیەكی یٔیمامی عەلی و یٔیبراهیمی برا گەورەكەمان بە دیواری ژوورەكەدا هەڵواسرابوو، بۆ رووناكیش فانۆسێك و چرایەكی لاڵەمان هەبوو، چونكە وەك باسم كرد باوكم هیچ بایەخی بە ناو ماڵ نەدەدا هەموو خەمی خواردن و سەیران و دەعوەت بوو.

یەكەم قۆناغی خوێندنم لە قوتابخانەی (النهچە) بوو،  تەنانەت بێ دەفتەر نفووس وەرگیرام ، لێرەش هەر هاروهاج بەڵام زیرەك بووم، بەهۆی زیرەكیمەوە زۆر جار دەبوومە چاودێری پۆلەكەش. 

خوێندن و تەمەنی منداڵی یٔەو كاتم لەسایەی یٔەو ژیانە سادەیەی یٔەو سەردەمە بە یٔاسایی دەرۆیشت تا لە یٔێوارەی رۆژێكی پایزی ساڵی (1966) تووشی نەگبەتیەكی گەورە هاتم، بیرمە  هەموومان لەحەوشەی بەردەم هەیوانەكە لە سەر حەسیر و (مەندەر )كه دۆشەکەڵەیەک بوو، بە قوماشی كۆن لە ماڵان درووست دەكرا دانیشتبووین، باوكم خەریكی ریش تاشین بوو و دایكیشم بە دیار پەرەمێزێكی زەردباوی دووكەڵاوی خەریكی قوبڵی لێنان بوو، لەگەڵ تەواو بوونی ریش تاشینەكەی، باوكم بە دەم كۆكەیەكی قووڵ و بەرزەوە بەلاداكەوت و دایكشم قیژاندی و هاواری كرد، دراوسێكان هاتن و  بە شڵەژاوییەوە خەریكی  باوكی لە پەلوپوکەوتووم بوون. 

دوای نزیكەی (54)ساڵ قەت یٔەو دیمەنانەم لە بیر ناچن، چۆن باوكم بەم شپرزەییە دەیڕوانییە هەموان و كە گەیشە سەر من چاوەكانی قەتیس مان، لەو چركەیەدا  گۆمێكی قووڵی بێ یٔەمان سۆمای چاوی باوكمی  قوتدایەوە،  تێنەگەیشتم باوكم داوای نەجاتدان و فریادڕەسی لێ دەكردم یان یٔەمانەتی بەخێوكردنی دایك خستە یٔەستۆم!

منیش وەكو شێت هاوارم دەكرد، دوایی رامكرد بۆ لای مامم لە گەڕەكی حەمیدیە بۆ یٔاگادار كردنەوەی، لە گەڕانەوەمدا خواخوام بوو لە دەوری ماڵمان قەڵەباڵغی دروست نەبووبێت، بەڵام دیار بوو كارلەكار ترازابوو، لە دوورەوە قەڵەباڵغ و شین شەپۆڕیەكەم بینی و بە هاوار و گریانەوە خۆم كرد بەحەوشەو  بەدەنگی هەیواشێرە و باوكەرۆ و لاوانەوەی دایكم وەکوو دێوانەیەک نوقمی دونیای بێ هۆشی بووم !

هەر یٔەو شەوە دوای كفن و دفن بە دوای تەرمی باوكی یٔازیزی لە دەستچووم  و داهاتووی نادیارەوە بەرەو گۆڕستان بەرێكەوتم، دەستێكم بە دەستی مامۆستا موحسنی خاڵمەوە بوو بەدەستەكەی تریش لە سەری خۆم یٔەدا و باوكەرۆم دەكرد، لە گۆرستانی یٔیمام عەباس ، بەدەنكی " كل نفس ژایٔقە الموت " و "منها خلقناكم وفیها نعیدكم ومنها نخرجكم تارە اخری " هەر یەكەو مشتێك خۆڵ بە سەر یٔەڵحەدی قەبرەكەی دەكرد، لە گەڵ هەر مشتێكی یٔەوان ، مشتێكی یٔاگر بە سەر سینەی منیشدا یٔەرژا .

بە مەش، لە ژیانی مناڵیمدا وێڵ و سەرگەردان و بێ ناز كەوتم، چونكە یٔەوانەی وەكو من بە تەمەنێكی ناسكی مێردمنداڵیەوە بێ باوك یٔەكەون، یٔەوان لەیٔێش و یٔازاری یٔەو كارەساتە تێدەگەن، یٔیتر یٔەو بیرەوەریانە بونەتە تارمایی و لێم نابنەوە، بەڵام سەرەڕای نەهامەتی و دەردەسەری یٔەو كاتانە، رەنگە فێری یٔەوەیان كردبم کە قایمترو بەهێزتر و خۆڕاگرتر لەبەردەم رەشەبای ژیان و یٔازارەكانی بوەستم و لەهەویری نەهامەتی نانی خۆراگری و كامەرانی و مانەوە دروست بکەین.

لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان شەیری بکە

سەرەوە